Σίγουρα, ο Όλυμπος είχε δει την ανθρώπινη παρουσία πολύ πριν εμφανιστούν οι ορειβάτες. Παρ ολύμπιοι οικισμοί αναφέρονται από την νεολιθική εποχή (περίπου 7000 π.Χ.) σε διάφορες τοποθεσίες κατά μήκος της σημερινής Εθνικής Οδού (π.χ. Πηγή Αθηνάς), ενώ τα ψηλότερα τμήματα πιο κοντά στο βουνό, σχετικά άργησαν να δούνε την ανθρώπινη παρουσία, η οποίοι κατά την εποχή του Χαλκού (3000 – 1100 π.Χ.) γίνεται φανερή σε ενδιάμεσες θέσεις, όπως η Αρτέμιδος, η Κρανία (στην παραλία Παντελεήμονα), περιοχή Λειβήθρων, η Τοπόλιανη (ανάμεσα στην Άνω Λεπτοκαρυά και το Λιτόχωρο) και οι Σπάθες, όπως προκύπτει από το νεκροταφείο κοντά στον Αγ. Δημήτριο. Έκτοτε, η παρουσία των Θνητών που ανέβαιναν στον Όλυμπο για να ψάξουν τους Θεούς, τους οποίους οι ίδιοι είχαν βάλει εκεί πάνω, έγινε ολοένα και συχνότερη, με αποκορύφωμα τον τελευταίο αιώνα.
Τα μονοπάτια που σήμερα χρησιμοποιούν πάν πολλοί ορειβάτες, αναρριχητές, δρομείς, περιηγητές και ερευνητές, για να ανέβουν στις ψηλότερες κορυφές, να σκαρφαλώσουν στις πιο δυσπρόσιτες ορθοπλαγιές, να πολεμήσουν το χρόνο και τον εαυτό τους, αλλά και για να ερευνήσουν το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον του Ολύμπου, αποτελούσαν κάποτε τους βασικούς δρόμους για διαφορετικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα το εμπόριο.
Η διαφορετική αυτή ιστορία των μονοπατιών του Ολύμπου αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο μέσα από την πρόσφατη διπλωματική εργασία του Βασίλη Δεληγιάννη, η οποία εκπονήθηκε στο Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, της Πολυτεχνικής Σχολής, του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, με τίτλο:
"Η Ιστορία και η Λαογραφία του Ολύμπου μέσα από τα Περάσματά του. Ένας Άτλαντας για τον Όλυμπο και τα παλιά μονοπάτια του."
Σε έντυπη μορφή, η εργασία κοσμεί τη βιβλιοθήκη του Καταφυγίου Χρήστος Κάκκαλος, ενώ στην ηλεκτρονική της μορφή μπορείτε υπάρχει ελεύθερη προς ανάγνωση στην ενότητα «Επιστημονική έρευνα / Science»: http://olympus-climbing.gr/index.php?page=literature&id=8
